CBAM – raportowanie granicznego podatku węglowego

Z dniem 1 października 2023 r. rozpoczął się tzw. okres przejściowy – będący pierwszym z etapów wdrożenia podatku węglowego. W kolejnym – wzrośnie liczba obowiązków, a tym samym i ryzyk związanych z ich niewypełnieniem lub nieprawidłowościami w tym zakresie.

U podstaw tzw. granicznego podatku węglowego (Carbon Border Adjustment Mechanism – dalej: CBAM) legły w zasadniczej mierze założenia polityki klimatycznej Unii Europejskiej. Działania podejmowane w zakresie dekarbonizacji budziły bowiem realną obawę o próby przenoszenia wysokoemisyjnej produkcji poza jej obszar. Efektem tego z kolei mógłby być import towarów z regionów o niższych standardach środowiskowych, co w oczywisty sposób przełożyłoby się na niższą konkurencyjność cen producentów objętych systemem EU ETS.

CBAM, stanowiąc próbę przeciwdziałania ww. procederowi, jest zatem mechanizmem dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2. Graniczny podatek węglowy nakładany jest na podmioty importujące towary pochodzące z krajów spoza UE, wyprodukowane przy użyciu większych ilości emisji niż dopuszczalne na terytorium unijnym.

Szczegółowe obowiązki importerów reguluje w tym zakresie Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 z dnia 10 maja 2023 r. ustanawiające mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (dalej: Rozporządzenie CBAM), będące rezultatem politycznego porozumienia osiągniętego przez Komisję Europejską, Radę UE oraz Parlament Europejski pod koniec 2022 r.

W pierwszej kolejności warto wskazać, że ww. regulacja dotyczy wyłącznie produktów określonych w załączniku do Rozporządzenia CBAM – do celów identyfikacji towarów stosuje się kody Nomenklatury Scalonej (CN) z rozporządzenia (EWG) nr 2658/87. Ich katalog ma być, począwszy od 1 stycznia 2030 r., sukcesywnie rozszerzany.

Aktualnie obejmuje on:

• żeliwo i stal,
• aluminium,
• cement,
• nawozy,
• energię elektryczną,
• wodór.

Obowiązki związane z CBAM obciążać będą zasadniczo importerów, czyli osoby składające zgłoszenie celne o dopuszczenie towarów do obrotu we własnym imieniu albo – w przypadku gdy zgłoszenie celne składa pośredni przedstawiciel celny zgodnie z art. 18 rozporządzenia (UE) nr 952/2013 – osoby, w której imieniu takie zgłoszenie jest składane.

Wymogi towarzyszące granicznemu podatkowi węglowemu zostały jednakże zróżnicowane w zależności od etapu wdrożenia określonego w Rozporządzeniu CBAM.

CBAM – etapy wdrożenia

wymóg raportowania o podatku węglowym w okresach kwartalnych od 1 października 2023 r.

obowiązek zakupu certyfikatów CBAM w ilości odpowiadającej emisji wynikającej z produkcji towarów oraz składania rocznych deklaracji o podatku węglowym od 1 stycznia 2026 r.

W ramach etapu pierwszego, trwającego do 31 grudnia 2025 r, składać się na nie będą głównie obowiązki sprawozdawcze – kwartalne raportowanie o emisjach wbudowanych związanych z importem towarów objętych CBAM, w którym zamieścić należy informacje o:

• całkowitej ilości każdego rodzaju towarów określanej dla każdej instalacji wytwarzającej towary w państwie pochodzenia,
• rzeczywistym całkowitym poziomie emisji wbudowanych obliczonym zgodnie z metodologią określoną w załączniku IV do Rozporządzenia CBAM,
• całkowitych emisjach pośrednich,
• opłacie emisyjnej należnej w państwie pochodzenia za emisje wbudowane w towary przywożone, z uwzględnieniem rabatów lub innej dostępnej formy rekompensaty.

W kolejnym etapie, obok sprawozdawczości (składania deklaracji rocznych), importerzy zobligowani będą również do zakupu i przekazania do umorzenia certyfikatów CBAM w ilości odpowiadającej emisjom powstałym w wyniku produkcji towarów.

Autor: Paweł Babicz, Senior Associate, ADN Doradztwo Podatkowe